Autori: Julia Mallon
Dezinformimi është një problem global. Është kudo, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, ku dezinformatat e lidhura me zgjedhjet e fundit presidenciale, pandeminë dhe vaksinat kanë nxitur polarizimin e elektoratit amerikan.
Ekspertët amerikanë pajtohen se diçka duhet bërë, por nëse është apo jo përgjegjësi e qeverisë, kompanive të mediave sociale, arsimit, apo të palëve të treta është një temë për debat.
“Nuk mund të them se cilat lloje rregulloresh do të ishin të këshillueshme apo efektive. Mund të them vetëm se përpjekjet duhet të bëhen nga të gjithë aktorët, duke kërkuar punë nga politikanë, gazetarë profesionistë, kompani teknologjike dhe edukatorë,” tha Jonathan Anzalone, Ndihmës Drejtor i Qendrës për Literaturën e Lajmeve në Universitetin Stonybrook në Nju Jork.
Dezinformimi dhe ndikimi i tij në demokraci ka qenë në fokus të konferencave, hetimeve të Kongresit, studimeve dhe librave të ndryshëm. Ajo ka ndezur lëvizjet bazë dhe është lidhur me një mosbesim në rritje ndaj mediave.
Sipas një studimi të vitit 2019 nga Qendra Kërkimore Pew, 50% e të rriturve amerikanë të anketuar thanë se lajmet/informatat e gënjeshtërta janë një problem i madh. 68% thanë se lajmet/informatat e sajuara kanë një ndikim në besimin e amerikanëve në qeveri.
Në prill, ish-presidenti amerikan Barack Obama e përshkroi dezinformimin si një kërcënim për demokracinë në fjalimin e tij kryesor në Universitetin Stanford.
“Njerëzit po vdesin për shkak të dezinformatave,” tha ai, duke iu referuar keqinformimit dhe dezinformatave që rrethojnë vaksinat.
Roli i Qeverisë së Shteteve të Bashkuara
Deri në çfarë mase, nëse ka, duhet të përfshihet qeveria amerikane në trajtimin e këtij problemi është pjesë e debatit të vazhdueshëm dhe fokusi i grupeve të shumta.
Pas sulmit të 6 janarit 2021, në ndërtesën e Kongresit të SHBA-së, Observatori i Internetit i Stanfordit (SIO), Qendra e Universitetit të Uashingtonit për një Publik të Informuar (CIP), Graphika dhe Laboratori Dixhital i Kërkimeve Ligjore të Këshillit Atlantik (DFRLab) formuan atë që quhet Partneriteti për Integritetin Zgjedhor (EIP).
Qëllimi i tyre është të “krijojnë një model për bashkëpunimin e të gjithë shoqërisë dhe të lehtësojnë bashkëpunimin ndërmjet partnerëve të përkushtuar ndaj zgjedhjeve të lira dhe të ndershme”.
EIP bëri rekomandime kryesore për qeverinë federale, Kongresin, zyrtarët shtetërorë dhe lokalë, dhe platformat e mediave sociale për të ndihmuar në arritjen e kësaj duke luftuar dezinformimin.
Në raportin e tij përfundimtar, EIP rekomandoi që qeveria federale të kishte një rol të qartë në “identifikimin dhe kundërshtimin” e dezinformatave të lidhura me zgjedhjet dhe që t’i njohë zgjedhjet si një prioritet të sigurisë kombëtare.
Një nga rekomandimet e grupit në nivel qendror dhe vendor është që “të krijohen kanale të besueshme komunikimi me votuesit”, duke përfshirë një faqe interneti .gov dhe përdorimin e mediave tradicionale dhe sociale. Ky është një shembull specifik zgjedhor i trajtimit të dezinformimit.
Ekspertë të tjerë bien dakord se qeveria mund dhe duhet të ndërmarrë veprime vendimtare për të luftuar problemin më të gjerë të dezinformimit.
Martha Minow, profesoreshë e drejtësisë në Harvard dhe autore e Saving the News: Pse Kushtetuta kërkon veprimin e qeverisë për të ruajtur lirinë e fjalës, thotë se janë tre iniciativa qeveritare të mbështetura mirë që nevojiten për të luftuar dezinformimin.
“Qeveria duhet t’i trajtojë kompanitë e platformave dixhitale përgjegjëse për produktin e tyre në të njëjtën mënyrë si mediat e tjera janë përgjegjëse sipas ligjit të së drejtës së autorit, ligjit për shpifjen dhe mashtrimin, dhe ligjeve të privatësisë dhe ligjeve të tjera,” thotë Minow.
Minow beson se ligjet për mbrojtjen e konsumatorit duhet të përdoren për t’i mbajtur kompanitë e mediave përgjegjëse për përmbajtjen që ato drejtojnë, e cila shkel standardet e vendosura të mbrojtjes së konsumatorëve kundër mashtrimit dhe keqinterpretimit. Ajo beson gjithashtu se vendi duhet të rrisë ofertën e informacionit cilësor nëpërmjet mbështetjes më të madhe për mediat publike, jofitimprurëse dhe lokale, si dhe edukimin mediatik.
Gjatë fjalimit të tij, Presidenti Obama pranoi mënyrën se si kompanitë e teknologjisë kanë evoluar dhe tha se do të mbështeste rinovimin e një seksioni të asaj që quhet Akti i mirësjelljes në Komunikim, i cili i përjashtonte ato që tani janë kompanitë e teknologjisë nga mbajtja e përgjegjësisë për përmbajtjen e prodhuar në platformat e tyre.
“Kjo dispozitë e Akti i mirësjelljes në Komunikim kishte për qëllim të mbronte kompanitë e reja të bazuara në internet nga ngarkesat ligjore dhe të rriste sektorin,” thotë Minow. Ajo beson se ligji aktual jep një ‘imunitet’ nga detyrimet, të tilla si mashtrimi dhe shpifja, dhe i trajton kompanitë e platformës ndryshe nga çdo media tjetër.
“Kompanitë e bazuara në internet janë tani ndër kompanitë më të mëdha dhe më të mirëkapitalizuara në histori dhe nuk kanë nevojë për atë që është në thelb një subvencion, duke u dhënë atyre një avantazh ndaj kompanive të tjera mediatike,” thotë Minow. “Rivendosja e aktit mund të nënkuptojë heqjen e avantazhit ose kushtëzimin e tij me kërkesat e llogaridhënies, detyrat për të zbuluar praktikat e moderuara ose përgjegjësi të tjera të specifikuara.”
Ndërkohë, disa shtete kanë filluar t’i përgjigjen thirrjes për një rol më të madh të qeverisë në luftën kundër dezinformimit, veçanërisht rreth zgjedhjeve. Connecticut, së bashku me Koloradon dhe Kaliforninë, kanë punësuar atë që përbën një car dezinformimi në secilin prej shteteve të tyre. Roli I tyre përfshin monitorimin e faqeve dhe përpjekjen për të eliminuar dezinformatat dhe lajmet e rreme përpara se ato të bëhen virale.
Kompanitë Teknologjike dhe Roli i Medias
Së bashku me avokimin për inicimin e rregullave qeveritare, disa ekspertë besojnë se platformat e mëdha të mediave sociale dhe media në përgjithësi duhet të luajnë një rol më të rëndësishëm në kufizimin e dezinformimit.
Sipas Qendrës Kërkimore Pew, “Gazetarët nuk fajësohen më së shumti për krijimin e lajmeve dhe informacioneve të sajuara, por amerikanët thonë se mediat e lajmeve janë më përgjegjëse për rregullimin e tyre.”
Dhe një raport i fundit nga një komision në Institutin Aspen, një organizatë jofitimprurëse që është “e angazhuar për të realizuar një shoqëri të lirë, të drejtë dhe të barabartë”, është dakord. “Komisioni për Çrregullimin e Informacionit”, rekomandoi rritjen e transparencës, veçanërisht brenda platformave të mediave sociale.
Dy nga këto rekomandime kryesore përfshijnë atë që quhet, “zbulimi i përmbajtjes me arritje të lartë”. Komisioni beson se duhet të ketë një “kërkesë ligjore për të gjitha platformat e mediave sociale që të publikojnë rregullisht përmbajtjen, llogaritë e burimit, të dhënat e arritjes dhe përshtypjeve për postimet që ato i shpërndajnë organikisht audiencave të mëdha”.
Në mënyrë të ngjashme, komisioni i Institutit Aspen rekomandon atë që ai e quan zbulim të platformës së moderimit të përmbajtjes. Kjo kërkon që “platformat e mediave sociale të zbulojnë informacion në lidhje me politikat dhe praktikat e tyre të moderimit të përmbajtjes dhe të prodhojnë një arkiv të kufizuar në kohë të përmbajtjes së moderuar në një format të standardizuar, në dispozicion të studiuesve të autorizuar”. Minow beson gjithashtu se platformat e mediave sociale duhet të përballen me më shumë rregullore nëse janë të ligjshme.
Mbështetja vetëm në vetë-rregullimin ka dështuar sepse, “kompanitë private janë të motivuara për të bërë fitime dhe modeli dominues i mediave sociale dhe i mediave gjithnjë e më konvencionale fokusohet në reklamimin dhe mbajtjen e shikuesve dhe përdoruesve “të angazhuar”, tha Minow. “Vetë kompanitë tregojnë se problemi është më i madh se çdo njëra prej tyre për t’u zgjidhur.”
Gjatë fjalimit të tij, Presidenti Obama tha gjithashtu se kompanitë e teknologjisë duhet të jenë më transparente për mënyrën se si funksionojnë dhe se strukturat rregullatore duhet të hartohet në bashkëpunim me kompanitë, ekspertët dhe komunitetet e prekura.
“Në një demokraci, me të drejtë mund të presim që kompanitë t’i nënshtrojnë hartimin e produkteve dhe shërbimeve të tyre një niveli të caktuar vlerësimi. Së paku, ata duhet ta ndajnë atë informacion me studiuesit dhe rregullatorët të cilët janë të ngarkuar të na siguojnë ne,” tha Presidenti Obama.
Roli i Sistemit Arsimor
Sipas një studimi nga Qendra Kërkimore Pew, vetëm 26% e të rriturve të anketuar mund të klasifikonin saktë të pesë deklaratat faktike të paraqitura atyre, vetëm 35% e të rriturve amerikanë të anketuar mund të klasifikonin saktë të pesë deklaratat e opinionit të paraqitura atyre, dhe 96% e nxënësit e shkollave të mesme të SHBA, të anketuara nuk arritën të sfidonin besueshmërinë e një burimi jo të besueshëm.
Për të luftuar hendekun e informacionit të një amerikani mesatar, një nga rekomandimet kryesore të Institutit Aspen është të gjenerojë atë që ai e quan fuqizim qytetar.
Në mënyrë të veçantë, komisioni rekomandon që SHBA-ja duhet “të investojë dhe të inovojë në edukimin online dhe veçoritë e produktit të platformës për të rritur ndërgjegjësimin e përdoruesve dhe qëndrueshmërinë ndaj dezinformatave në internet”.
Për të adresuar këtë sfidë, shumë kolegje dhe shkolla të mesme kanë nisur ato që quhen programe të edukimit mediatik në të gjithë SHBA dhe ndërkombëtarisht. Edukimi mediatik është aftësia për të analizuar dhe vlerësuar informacionin nga organet e medias për të përcaktuar se çfarë është e vërtetë dhe çfarë është e rreme.
Erin McNeill, presidente dhe themeluese e organizatës jofitimprurëse Media Literacy Now, ka ndjekur prej dhjetë vjetësh edukimin mediatik dhe politikat që lidhen me të.
“Ekziston pyetja nëse do të angazhohemi në arsimim apo rregullim ligjor të situatës,” thotë McNeill. “Nëse ne i edukojmë të gjithë studentët tanë ndërsa hyjnë në fuqinë punëtore, ata do të jenë më të përgatitur për mënyrën se si të përballen me këto sfida vërtet të mëdha tani në sistemin e medias.”
Qendra për Literaturën e Lajmeve (Center for News Literacy), me bazë në Universitetin Shtetëror të Nju Jorkut në Stony Brook, është lider në edukimin mediatik që nga viti 2007.
“Fokusi ynë është edukimi i publikut”, thotë Anzalone i Stony Brook. “Gjë që nuk do ta bënim nëse nuk do të mendonim se do të kishte ndikim.” Kur bëhet fjalë për debatin arsimim vs. rregullim ligjor, Anazalone beson se është një përpjekje e përbashkët.
Përshkrimi i kursit të Stony Brook’s JRN 101: News Literacy thotë, “Armatosur me aftësitë e të menduarit kritik, një zotërim i fortë i historisë përkatëse dhe njohurive praktike rreth medias së lajmeve, studentët e Literaturës Mediatike mësojnë se si të gjejnë informacionin e besueshëm që u nevojitet për të marrë vendime, për të ndërmarrë veprime, për të bërë gjykime dhe për të shkëmbyer informacione me përgjegjësi përmes mediave sociale.
Programi në Stony Brook shkon përtej mësimit të kurseve të edukimit mediatik në nivel kolegji. Stafi i qendrës edukon edukatorët e shkollave nëntë vjeçare dhe të mesme se si të mësojnë edukimin mediatik dhe ofron një koleksion të gjerë të burimeve mbi këtë temë. Ata gjithashtu kanë në dispozicion kurse online falas. Këto kurse përfshijnë: “Kuptimi i lajmeve” dhe “Shkenca e lajmeve në epokën e koronavirusit”.
Një nga sfidat me të cilat është përballur programi në Stony Brook dhe organizata të tjera është se çdo qytet, qytezë apo qark në të gjithë SHBA-në ka sistemin e vet shkollor që vendos nëse dhe si kurset e edukimit mediatik do të jenë pjesë e kurrikulës së tyre.
“Pa dyshim, është shumë e vështirë të bëhet në shkallë të gjerë, me sistemin arsimor të decentralizuar në Shtetet e Bashkuara,” tha Anzalone, por ai është optimist.
“Me sfidat me të cilat po përballemi aktualisht vjen mundësia për të rigjallëruar jetën tonë qytetare dhe për të forcuar demokracinë tonë duke i mësuar njerëzit se si të gjejnë informacionin e besueshëm që është thelbësor për jetën e tyre,” tha ai.