Redaksia INA Media
Abuzimi me pronat publike dhe fondet shtetërore në Shqipëri shfaqet në dy realitete kontradiktore: miliona euro shpenzohen çdo vit për qiratë e ambienteve private nga institucione publike, ndërsa prona të vlefshme shtetërore jepen për tarifa simbolike prej 1 euro për biznese të caktuara, shpesh të lidhura me pushtetin. Transparenca për këto marrëveshje është minimale, ndërsa disa institucione refuzojnë të japin informacion edhe kur detyrohen me vendim të Komisionerit për të Drejtën e Informimit.
Në rezidencën “Delijorgji”, një zonë luksoze në Tiranë, Operatori i Shpërndarjes së Energjisë Elektrike (OSHEE) dhe Ujësjellësi i Tiranës (UKT) kanë marrë me qira zyra, ku vlera sipas tregut të lirë është të paktën 20 euro për metër katror. Këto institucione refuzuan të japin kopje të kontratave për qiratë e tyre, duke shkelur detyrimin për transparencë ligjore. E njëjta situatë u përsërit edhe me Drejtorinë e Përgjithshme të Tatimeve, e cila paguan mbi 25 mijë euro në muaj për një objekt privat në zonën e Yzberishtit.
Në të njëjtën kohë, prona të mëdha publike jepen me çmime simbolike për subjekte private. Një shembull është kompania MTSC SHPK, e administruar nga Carlo Bollino, e cila përfitoi nga programi “Shqipëria 1 euro” për të marrë në përdorim për 20 vjet një sipërfaqe prej 4021.5 m² të ish-ndërmarrjes metalike në Tiranë. Ky program, i nisur në vitin 2007, kishte për qëllim nxitjen e investimeve dhe krijimin e vendeve të reja të punës, por mbetet i kritikuar për përfitime të padrejta ndaj individëve të lidhur me qeverinë. Sipas të dhënave të Open Data Albania, deri në vitin 2019, janë dhënë me qira rreth 975,000 m² prona publike për tarifa simbolike.
Në Bashkinë Vorë, abuzimi me fondet publike është i dukshëm. Pas dëmtimeve nga tërmeti i vitit 2019, bashkia nënshkroi një kontratë për qiranë e një vile trekatëshe me vlerë 7000 euro në muaj. Kryetari i bashkisë nuk ka dhënë përgjigje për këtë shpenzim të madh në kurriz të taksapaguesve.
Gjetjet e Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) zbulojnë edhe raste të konfliktit të interesit. Në fshatin Surrel, UKT nënshkroi një kontratë me Kujtim Qefalian, administrator i Njësisë Administrative Dajt, për një sipërfaqe toke kundrejt 1700 euro në muaj. KLSH konstatoi përfitime të padrejta për Qefalian, duke evidentuar një dëm ekonomik mbi 1.5 milionë lekë për shkak të një diference në planimetri. Edhe pse Bashkia Tiranë mohon njohjen e kontratës, problemi mbetet i pazgjidhur.
Mungesa e transparencës është një tjetër shqetësim i madh. Nga 12 institucione të kontaktuara nga INA Media për të dhëna mbi qiratë dhe pronat publike, vetëm Bashkia Shkodër, Himarë, Vorë, Posta Shqiptare dhe FSDKSH ofruan informacion të plotë. OSHEE dhe Drejtoria e Tatimeve refuzuan të zbatojnë vendimet e Komisionerit për të Drejtën e Informimit.
Në të gjithë këtë situatë, mungesa e monitorimit efektiv të kontratave publike, konfliktet e interesit dhe përfitimet selektive të pronave shtetërore për individë dhe kompani të lidhura me pushtetin krijojnë dëme të konsiderueshme ekonomike për shtetin shqiptar dhe taksapaguesit.
Gjetjet kryesore të hulumtimit:
- Miliona për qira private: OSHEE, UKT dhe Tatimet paguajnë shuma të mëdha për qira, ndërsa refuzojnë transparencën mbi kontratat.
- Prona publike për 1 euro: Programi “Shqipëria 1 euro” ka dhënë mbi 975,000 m² prona publike për çmime simbolike, shpesh në favor të lidhjeve politike.
- Konflikte interesi: KLSH ekspozon përfitime të padrejta në kontrata, si rasti i Kujtim Qefalias në Surrel.
- Mungesa e transparencës: Vetëm pak institucione japin informacion të plotë mbi menaxhimin e pronave publike.
Për të lexuar artikullin e plotë klikoni: https://ina.media/2024/12/19/shteti-shet-lire-e-blen-shtrenjte-miliona-per-qira-te-privatet-1-euro-per-pronat-publike/
