Erjola Azizolli – Media Amfora
Operacionet policore të zhvilluara për ndalimin e trafikimit të veprave të artit në Shqipëri po zbulojnë mungesa serioze në ekspertizën dhe procedurat e institucioneve shtetërore. Aksionet kanë përfshirë anëtarë të komunitetit rom dhe tregtarë të sendeve të përdorura, duke sjellë pasoja të rënda sociale dhe ekonomike për këtë grup të margjinalizuar. Çështja ka ngjallur shqetësime për drejtësinë dhe transparencën e operacioneve.
Gjetjet kryesore të hulumtimit:
- Në fillim të vitit 2024, policia ndërhyri në lagjen Drizë të Fierit, një komunitet periferik kryesisht i banuar nga romë. Shpëtim Kalemi, një tregtar vendas, u arrestua dhe banesa e tij u bastis, ku u sekuestruan objekte të dyshuara si vepra arti.
- Autoritetet raportuan sekuestrimin e 107 objekteve, përfshirë ikona, piktura dhe sende të tjera historike, me vlerë të pretenduar prej 1.5 milionë eurosh.
- Banorët dhe liderët e komunitetit rom deklaruan se mallrat e sekuestruara janë të përdorura, të blera ligjërisht në tregjet greke dhe nuk kanë asnjë lidhje me trafikimin e veprave të artit.
Mungesa e Ekspertizës:
- Policia dhe institucionet doganore nuk kanë ekspertë të profilizuar për të identifikuar dhe vlerësuar autenticitetin e veprave të artit.
- Autoritetet mbështeten në institucione të jashtme për ekspertiza, një proces që shpesh zgjat dhe nuk garanton rezultate të sakta.
Gabime në Procedurat Ligjore:
- Në raste të ngjashme, si operacioni “Ikonat” në Rrogozhinë, policia konfiskoi objekte të dyshuara, por më pas ato u përcaktuan si sende pa vlerë kulturore ose historike.
- Prokuroria e Durrësit, në një rast tjetër, kërkoi pushimin e hetimeve pasi sendet e sekuestruara nuk përmbushnin kriteret për vepra arti të trafikuara.
Pasojat për Komunitetin Lokal
- Komuniteti rom në Drizë, i përbërë nga rreth 750 familje, mbështetet kryesisht në tregtinë e sendeve të përdorura për mbijetesë.
- Arrestimet dhe bastisjet kanë ndikuar negativisht në jetesën e familjeve, ndërsa banorët kanë akuzuar autoritetet për targetim të padrejtë dhe mungesë të provave konkrete.
Komentet e Ekspertëve
- Suzana Varvarica-Kuka, skulptore dhe studiuese arti, ka theksuar se Shqipëria përballet me një mungesë të theksuar të ekspertëve për vlerësimin e veprave të artit. Ajo sugjeron se mungesa e certifikimeve dhe tregut të organizuar të artit krijon hapësira për keqinterpretime.
- Institucionet kulturore dhe doganat nuk disponojnë një bazë të dhënash për veprat e grabitura, duke e bërë të vështirë hetimin dhe ndjekjen penale të rasteve të trafikimit të artit.
Operacionet si ato të zhvilluara në Fier dhe Rrogozhinë ngrenë shqetësime për efikasitetin e luftës kundër trafikimit të veprave të artit dhe transparencën e institucioneve shqiptare. Banorët kërkojnë drejtësi dhe ndalimin e trajtimeve të padrejta ndaj komunitetit të tyre. Ndërkohë, ekspertët sugjerojnë reforma të thelluara për ngritjen e një sistemi më të aftë për të trajtuar çështjet e trashëgimisë kulturore dhe artit.
Lexoni artikullin e plotë mbi hulumtimin: https://ina.media/2024/12/05/operacione-flluske-tregtaret-e-sendeve-te-perdorura-ngaterrohen-per-trafikante-arti/
