Ida Ismalaj
Kukësi mirëpriti Forumin e Komunitetit dhe Biznesit për Migracionin, një hapësirë reflektimi, bashkëbisedimi dhe frymëzimi mbi mundësitë që lidhen me migracionin, rikthimin dhe zhvillimin lokal. Për dy ditë me radhë, komuniteti, bizneset dhe institucionet ndanë përvoja, ide dhe zgjidhje konkrete për të ndërtuar rrugë të reja zhvillimi në Kukës dhe më gjerë. Ky forum është pjesë e projektit “Forcimi i kapaciteteve institucionale vendore për migracionin në Shqipëri”, i financuar nga Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar dhe zbatuar nga IOM Shqipëri.
Problemet kryesore të ngritura në forum
Sipas të dhënave të prezantuara, Kukësi ka mbi 4.000 persona të papunë të regjistruar, ndërsa grupmosha më e prekur nga emigracioni mbetet ajo 20–40 vjeç, që përfaqëson fuqinë më aktive të tregut të punës.
Gjatë diskutimeve u ngrit një tablo e qartë e sfidave që po përballon komuniteti lokal. Miti i “punës sezonale” vijon të frenojë shumë qytetarë, të cilët hezitojnë të punojnë nga frika se mund të humbasin ndihmën ekonomike. Në të njëjtën kohë, mungesa e besimit te bashkia po shfaqet si një pengesë serioze për dialogun, duke vështirësuar edhe bashkëpunimin me sektorin privat, i cili në vetvete ofron pak vende të përshtatshme pune.
Plakja demografike, e nxitur nga ulja e lindshmërisë dhe emigrimi, ka rënduar më tej situatën, ndërsa të rinjtë vazhdojnë ta shohin largimin jashtë vendit si zgjidhjen e vetme. Edhe kur ofrohen trajnime apo programe ri-kualifikimi, pjesëmarrja mbetet e ulët, jo vetëm për shkak të mungesës së motivimit, por edhe mosbesimit te tregu i punës dhe te institucionet.
Barriera të forta sociale e kulturore, sidomos për gratë dhe vajzat, vijojnë të kufizojnë pjesëmarrjen e tyre aktive në punësim. Një tjetër sfidë që doli në pah është niveli i ulët i aftësive digjitale, që ua vështirëson qytetarëve qasjen në aplikime online, kurse trajnimi dhe platformat moderne të punësimit.
Një nga shqetësimet më të mëdha që u ngrit nga sipërmarrësit, ishte mungesa e punonjësve në Kukës, teksa shumë biznese po përballen me largimin e fuqisë punëtore drejt Kosovës. Një biznesmen nga sektori i shërbimeve u shpreh: “Të rinjtë po ikin dhe ato pak punonjës që kemi këtu po na i merr Kosova. Ne nuk po arrijmë të gjejmë staf, sidomos gjatë sezonit.”
Ky fenomen po sjell vështirësi serioze për bizneset vendore, të cilat nuk arrijnë të mbajnë ritmin e kërkesës dhe zhvillimit.
Histori suksesi të emigrantëve të rikthyer
Pjesë e forumit ishte edhe vizita në biznese të emigrantëve të rikthyer, ku u evidentuan histori të forta personaliteti, sfide dhe ringritjeje.
E rikthyer nga Gjermania, Kimete Doçi ka hapur një dyqan artizanal në Kukës. Ajo punon e vetme, duke ndërthurur pikturën, qepjen dhe krijimin e veshjeve popullore.
“Kam 1 vit që kam hapur dyqanin, punoj pa limit, ka raste edhe 15 orë në makinë. Kur e ke dëshirë, gjithçka arrihet”- u shpreh ajo. Turistët dhe porositë me qira për dasma apo për shitje përbëjnë pjesën kryesore të aktivitetit të saj.
Pas një karriere të gjatë në futboll, Fatjoni ka vendosur t’i dedikohet një zanati tjetër, të jetë krah familjes në pastiçerinë e tyre, që operon prej 25 vitesh në qytetin e Kukësit.
“Kam qenë në shumë vende të botës, por pronat dhe gjithçka kam është në Kukës. Aktualisht kemi dy pika, presim në vazhdim të zgjerohemi me një pikë të tretë. Kukësi vuan për fuqi punëtore. Shtysë ka qenë familja, do mundohemi t’i përshtatemi kërkesave, tortat me dizajne, pastat me porosi” shprehet ai.
Qasja institucionale: Nevojë për besim, investime dhe zgjidhje të prekshme
Nënkryetari i Bashkisë Kukës e cilësoi emigracionin si një “plagë të thellë” për zonën, e cila klasifikohet ndër më të varfrat në vend. Ai nënvizoi urgjencën për zgjidhjen e tapive të tokave, që do t’i hapnin rrugë investimeve dhe kthimit të emigrantëve. “Ky projekt për shkak të seriozitetit të IOM, shpresojmë të jetë projekt i prekshëm. Ju garantoj mbështetjen e vazhdueshme”-nënvizoi ai.
Endri Xhaferaj, konsulent i IOM, prezantoi funksionimin e Pakteve Ndërbashkiake për Punësim, të cilat synojnë lehtësimin e lëvizjes së fuqisë punëtore mes bashkive të ndryshme dhe shkëmbimin e shpejtë të informacionit për vendet e lira dhe bashkëpunimin ndërbashkiak për çështjet e strehimit dhe punësimin sezonal.
“Synojmë që informacioni të përcillet në një kohë të shpejtë, jo vetëm në zyrat e punës, por edhe në bashkitë e tjera pritëse” u shpreh Xhaferaj.
Në projekt janë përfshirë bashkitë pilot Tirana, Shkodra, Vlora, Saranda, Kukësi dhe Kamza, si dhe përfaqësues të biznesit, dhomave të tregtisë, organizatave të shoqërisë civile, Agjencia Kombëtare e Punësimit dhe Aftësive, Inspektorati i Punës etj.
Forumi i Kukësit nxori në pah realitetin e vështirë të emigracionit dhe punësimit, por edhe potencialin e madh për zhvillim përmes dialogut, bashkëpunimit dhe angazhimit të diasporës. Sfidat janë të shumta: Papunësia, mosbesimi, mungesa e aftësive digjitale dhe barrierat kulturore. Megjithatë, iniciativat si Paktet Ndërbashkiake për Punësim dhe modelet e sipërmarrjeve të rikthyera tregojnë se ndryshimi është i mundur dhe se Kukësi ka potencial real të ringrihet./acqj.al
