Media Amfora
Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore (IKRTK), rreth 30 vite nga krijimi i tij, ende nuk ka përfunduar procesin e regjistrimit të pasurive kulturore të Shqipërisë. Ky institucion mbetet pothuajse jofunksional për shkak të mungesës së akteve nënligjore, të cilat e kanë penguar në realizimin e misionit të tij bazë.
Historia dhe Transformimi i Institutit
- IKRTK u krijua fillimisht në vitin 1995 si Qendra Kombëtare e Inventarizimit të Pasurive Kulturore, me mbështetjen e Bankës Botërore, për të dokumentuar pasuritë kulturore të vendit.
- Në vitin 2018, me miratimin e ligjit të ri për trashëgiminë kulturore, instituti u ristrukturua, duke u bërë përgjegjës për regjistrimin e pasurive kulturore shtetërore dhe private.
Problemet e Përhershme
- IKRTK nuk ka statistika të sakta për numrin total të pasurive kulturore ekzistuese në Shqipëri.
- Sipas një raporti të Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) në vitin 2022, procesi i inventarizimit të pasurive kulturore materiale të paluajtshme nuk ka nisur ende, duke krijuar një boshllëk të rëndësishëm në mbrojtjen dhe promovimin e tyre.
Mungesa e Akteve Nënligjore
- Instituti mbetet në pritje të akteve nënligjore për të mundësuar regjistrimin e plotë të pasurive kulturore; krijimin e një sistemi të aksesueshëm për publikun dhe institucionet përkatëse; dhe lëshimin e licencave për eksportimin e pasurive kulturore.
Pasuritë Kulturore të Parregjistruara
- Në Shqipëri ekzistojnë pasuri të shumta, përfshirë objekte arti, dorëshkrime historike, dhe peizazhe kulturore, të cilat ende nuk janë regjistruar si pasuri kombëtare.
- Piktori Artan Shabani theksoi se shumë godina dhe institucione shtetërore kanë humbur objekte arti gjatë viteve, për shkak të mungesës së dokumentimit dhe mbrojtjes ligjore.
Rreziqet për Trashëgiminë Kombëtare
- Mungesa e regjistrimit rrit rrezikun për dëmtimin ose trafikimin e pasurive kulturore, duke përfshirë objekte të vjedhura nga parqet arkeologjike apo objektet e kultit.
- Në rast të fatkeqësive natyrore, si tërmeti i 2019, mungesa e një regjistri të plotë e bën të pamundur restaurimin dhe rimëkëmbjen e pasurive të dëmtuara.
Rekomandimet e Kontrollit të Lartë të Shtetit
- KLSH ka kërkuar që deri në qershor të vitit 2023 të fillojë përditësimi i regjistrit kombëtar, por ky proces ende nuk është realizuar.
IKRTK vazhdon të përballet me sfida të shumta, duke përfshirë mungesën e akteve nënligjore dhe vonesat në procesin e regjistrimit. Pa ndërhyrje të menjëhershme, trashëgimia kulturore e Shqipërisë mbetet e pambrojtur dhe në rrezik të humbjes.
Lexoni artikullin e plotë mbi hulumtimin: https://ina.media/2024/11/29/instituti-i-regjistrimit-te-trashegimise-i-paralizuar-nga-mungesa-e-akteve-nenligjore/
